www.TGP.go.pl

Grzybek

Zasady bezpieczeństwa

Zajmowanie się pirotechniką niesie ze sobą wiele niebezpieczeństw. Podczas przygotowywania mieszanek pirotechnicznych wielokrotnie stykamy się z przeróżnymi związkami chemicznymi, które w większości przypadków, dla zdrowia naszego nie są obojętne. Znakomita większość tych związków jest silnie trująca lub żrąca. Duża część z nich reaguje z innymi materiałami, co prowadzi często do powstawania bardzo niebezpiecznych mieszanek. Poniższe rady nie wyczerpują tematu, ale mogą być pomocne w pracy.

Lista zasad jakich trzeba przestrzegać podczas pracy z odczynnikami chemicznymi:

*nie palić, nie jeść i nie pić
*dokładnie myć ręce i twarz (także uszy i nos) - po każdym kontakcie z chemikaliami najlepiej się wykąpać
*pracować w rękawicach (nawet jednorazówkach), w okularach, w starych rzeczach
*pracować na świeżym powietrzu, pod wyciągiem lub na balkonie
jeśli się posiada, używać maski przeciwpyłowej - odczynniki chemiczne mogą dostać się jako pył lub opary przez drogi oddechowe do ustroju i dopiero po kilkunastu latach przypomnieć o swoim istnieniu - jeśli nie wierzysz poczytaj o takich chorobach jak azbestoza (i wiele innych pylic) lub ołowica
*przy pracy ze środkami żrącymi konieczne grube gumowe rękawice

Lista mieszanin jakich trzeba unikać (i nie przechowywać):

*nie mieszać chloranów z solami amonu: tworzy się chloran amonu substancja nietrwała i powodująca samoistne wybuchy
*nie mieszać nadmanganianu potasu z gliceryna: mieszanina po jakichś 30-60 sekundach samorzutnie się zapali (chyba, że robi się to świadomie jako doświadczenie - patrz strona z przepisami)
*kwasy (zwłaszcza azotowy i siarkowy) trzymać z dala od utleniaczy, a także od jakichkolwiek mieszanek i środków palnych: mieszanki mogą wybuchnąć lub zapalić się
*do mieszanin zawierających chlorany i siarkę dodawać węglany, które zneutralizują kwasy, znajdujące się w śladowych ilościach w siarce
*azotan amonu ze sproszkowanymi metalami: mieszanina pod wpływem śladowych ilości wody zapali się
*inne azotany z proszkami metali: mieszaniny się zapalą lub wybuchną
*do mieszanek zawierających azotany i pył aluminium należy dodawać ok. 1% (w stosunku do masy) kwasu borowego, co zapobiegnie samozapłonowi
*sproszkowane metale (cynk, aluminium, magnez) z wodą: może wytworzyć się wodór i w efekcie może dojść do eksplozji
*nie przechowuj amoniakalnych roztworów soli srebra: tworzą się nietrwale, wybuchowe sole kompleksowe

Lista innych porad:

*Pracuj z kimś - co dwie głowy to nie jedna
*Jeśli jesteś nieletni lub małoletni staraj się pracować pod opieką osób dorosłych - najlepiej z ojcem lub starszym bratem - zdziwi cię pewnie fakt, że oni także kiedyś się bawili pirotechniką i sporo na ten temat wiedzą
*Nie używaj metalowych opakowań (puszki, słoiki, a także naboje od syfonu, złączki hydrauliczne itp.) - w razie wybuchu ich odłamki działają jak szrapnel
*Powyższa uwaga dotyczy także wszelkich szklanych lub plastykowych pojemników - wszelkie mieszanki staraj się przechowywać jak najkrócej, a jeśli już musisz to w papierowych torebkach lub jeśli posiadasz - papierowych pojemnikach - w razie wybuchu ni e będą razić odłamkami, sam zaś wybuch będzie miał mniejszą siłę
*Większość rozpuszczalników rozpuszcza plastik więc przechowuj je w szklanych butelkach (najlepiej w oryginalnych opakowaniach, w jakich kupiłeś)
*Poczytaj o tzw. elektryczności statycznej - mieszanka może się zapalić nawet od przypadkowej iskry elektrostatycznej - zwłaszcza w suche dni - jeśli nie wiesz co to jest iskra elektrostatyczna przypomnij sobie "prąd" jaki od czasu do czasu przeskakuje na rękę przy dotknięciu klamki lub błyskawice towarzyszące ściąganiu swetra
*Trzymaj osobno paliwa i utleniacze
*Nie mieszaj odczynników na "żywioł" - przez przypadek może ci się udać coś spreparować i nawet nie będziesz o tym wiedzieć
*Pracuj z małymi ilościami substancji i mieszanek: lepiej dwa razy przejść się po mieszankę lub dwa razy dłużej ją przyrządzać niż narażać siebie i swoje otoczenie na niebezpieczeństwo
*Słoiki ze związkami chemicznymi natychmiast zamykaj po użyciu - odrobiny innych odczynników unoszące się wraz z kurzem mogą osiąść na czystej substancji i ją zanieczyścić, dodatkowo może powstać jakaś niebezpieczna mieszanina
moździerze, łyżki, pojemniki do mieszania, itp. myj po każdym użyciu dla tego samego powodu co powyżej
do każdej substancji najlepiej przeznaczyć osobną lyżkę
*Z pomocą moździerza możesz sprawdzić z dużym prawdopodobieństwem czy mieszanka, którą zrobiłeś jest wrażliwa na tarcie i uderzenie. Wystarczy małą (!) ilość mieszanki (łebek od szpilki) wsypać do moździerza i mocno poucierać. Jeżeli mieszanka zapali się lub słyszysz trzaski i mikrowybuchy tzn. ze jest ona bardzo wrażliwa na bodźce mechaniczne, a to oznacza, iż musisz uważać podwójnie, a najlepiej z niej zrezygnować
*Nie próbuj przeprowadzać reakcji nitrowania, jeżeli nie znasz opisu jej przebiegu oraz środków obronnych przed sytuacją, w której reakcja ta ucieknie ci spod kontroli. Nitrogliceryna nie jest wcale konieczna do "robienia" wybuchów
*Każdą substancję i mieszankę traktuj tak, jakby miała ona za chwilę wybuchnąć - choć jest to dość paranoiczne, pomaga przewidywać skutki każdego ruchu
*Baw się z dala od miejsc zabudowanych i osób postronnych
*Dobrze jest chronić się za jakimś wzniesieniem, kamieniem itp. zwłaszcza przy odpalaniu większych petard czy rakiet
*Nie żałuj lontu - zawsze możesz go dorobić, ręki i głowy ... nie